تاریخ انتشار : ۰۳ دی ۱۳۹۶ - ۱۱:۱۲  ، 
کد خبر : ۳۰۷۷۰۶
ریشه‌های اجتماعی شکل‌گیری نهاد بسیج در گفت‌وگو با دکتر مجید ابهری، جامعه‌شناس

بسیج ضامن انسجام اجتماعی است

مقدمه: بسیج یک حرکت اجتماعی است که در هر جامعه‌ای با توجه به فرهنگ آن جامعه و به اشکال مختلف در اثر شرایط خاص به وجود می‌آید. اصلی‌ترین عنصر بسیج، نیروی مردمی است. یکی از پشتوانه‌های مهم در نبرد 8 ساله با دشمن بعثی هم بهره‌گیری از این نهاد بود. با توجه به نقش و اهمیت بسیج در جمهوری اسلامی ایران، در آستانه سالروز فرمان تاریخی حضرت امام خمینی(ره) و تشکیل بسیج مستضعفین گفت‌و‌گویی با دکتر مجید ابهری جامعه شناس و مدرس دانشگاه انجام داده‌ایم. او معتقد است، بسیجی فردی فداکار است که بدون تعلق به ارکان مادی به عشق دین و رهبری عضو این تشکل شده و خدمت می‌کند. در ادامه گفت‌و‌گوی «ایران» با ایشان را که بیشتر در خصوص زمینه‌های شکل‌گیری بسیج و نقش مؤثر آن در تحکیم اتحاد و انسجام ملی است، می‌خوانید.
پایگاه بصیرت / مرجان قندی

(روزنامه ايران ـ 1395/09/03 ـ شماره 6366 ـ صفحه 16)

* عوامل ایجاد بسیج در ایران به لحاظ اجتماعی و تاریخی به چه چیزهایی بر می‌گردد؟

** در هر کشوری سازمان و نهادی برای آماده‌سازی و نگهداری جوانان در شرایط مناسب جسمی و روحی وجود دارد که به‌عنوان دفاع غیرنظامی و سازمان پیش آهنگ شناخته می‌شود. در کشور ما هم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به فرمان امام خمینی(ره) سازمان بسیج مستضعفین با هدف توانمندسازی، افزایش توانایی‌های جسمانی و ارتقای سطح روحی و معنوی جوانان، آموزش‌های رزمی در تمام سطوح تأسیس شد. از آن زمان نهاد بسیج به‌عنوان یک تشکل مردمی در مقابله با تهدیدات خارجی در کشور شکل گرفت و ادامه یافت و در زمان جنگ نیز خدمات شایسته‌ای را ارائه داد. در این سازمان غیر از آمادگی‌های نظامی و توانمندی‌های یاد شده باتوجه به گسترش شبکه مردمی با بهره‌گیری از نیروهای آماده و علاقه‌مند، خدمات و طرح‌های دیگری مانند واکسیناسیون و فعالیت‌های بهداشتی، کشاورزی یا فرهنگی در دورافتاده‌ترین نقاط کشور در دستور کار قرار گرفت. در طی این چند سال بررسی‌ها نشان می‌دهد آثار اجتماعی بسیج نه تنها واکسیناسیون روحی و روانی اقشار مختلف بویژه جوانان علیه آسیب‌های فرهنگی و آرمانی است بلکه وجود آن از نظر جامعه شناختی می‌تواند به‌عنوان بهترین برنامه برای پر کردن اوقات فراغت، توانمندسازی، ایجاد وحدت و همدلی بین آحاد مردم نقش اساسی ایفا کند. بسیج کارگری و عشایری دو نمونه از فعالیت‌های اجتماعی سازمان بسیج است که ارتش مردمی در مرزها برای همراهی با نهادهای انتظامی و امنیتی و در کارخانه‌ها و صنایع برای افزایش سطح تولید و حراست از دستاوردهای علمی و فنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بسیج دانش‌آموزی، دانشجویی و استادان دانشگاه تشکل‌های دیگری هستند که از نظر اجتماعی، سطوح فرهنگی را به یکدیگر متصل ساخته و جامعه را در جهت ارتقای سطح علمی مورد حمایت قرار داده‌اند.

بسیج پزشکان برای جذب و اعزام پزشکان علاقه‌مند به نقاط محروم بویژه در شرایط اضطراری مانند سیل و زلزله و جنگ بخش دیگری از فعالیت‌های بسیج است. در مجموع بسیج به‌عنوان مدرسه عشق و ایثار برای تمام سطوح و مشاغل تدارک وسیعی دیده و فقط انرژی خود را برای آمادگی نظامی محدود نکرده است. بلکه در این سازمان آموزه‌ها که سرچشمه‌اش از رهنمودهای امام (ره) بوده براساس باورهای اصیل دینی شکل‌پذیری خود را هر روز تکمیل کرده و به‌عنوان ضامن انسجام اجتماعی الگوی بسیاری از کشورهای دیگر قرار گرفته است.

* همه کشورها بنا به موقعیت خود برای موارد اضطراری نهادی با ماهیت بسیج دارند. اما این شکل از بسیج در دیگر کشورها برخلاف ایران شکل مستدام و دائمی ندارد، علت چیست؟

** با توجه به پیروزی انقلاب اسلامی و قطع منافع بسیاری از غارتگران تهدیدات جدی از سوی آنان متوجه جامعه ما شد. جنگ یکی از چهره‌های شوم برنامه‌ریزی‌های تهاجم به ارکان انقلاب اسلامی است. علت تداوم حرکت‌های بسیج از نگاه اجتماعی و جامعه شناختی به خاطر اصالت بخشیدن به حرکت‌های مردمی در زمان جنگ و صلح است. تشکلی که فقط در زمان جنگ کارایی نداشته بلکه در زمان صلح و آرامش نیز در راستای آماده‌سازی و نگهداری نیروها در سطح مطلوب روحی و جسمی ضرورت اجتماعی و روانی دارد. به همین جهت تشکل بسیج به‌عنوان یکی از دستاوردهای منحصر به فرد و تاریخی انقلاب اسلامی ایران شناخته شده است که در هیچ کجای جهان هم مثل و مانند نداشته و همچنان باید مورد حمایت قرار گیرد.

* همانطور که اشاره کردید برقراری امنیت، ساماندهی امور، حفظ انقلاب و جنگ از زمینه‌های شکل‌گیری بسیج بوده اما اغلب نیروهای بسیج در آن زمان، به لحاظ نظامی، غیر حرفه‌ای بودند. پس چطور اعضای این نهاد توانستند با توجه به ضرورت‌های آن زمان عملکرد موفقی از خود نشان دهند؟

** هنر نهاد بسیج که باید مورد توجه نخبگان اجتماعی و فکری قرار بگیرد و به‌عنوان مبانی فکری و آموزشی الگو باشد انسجام نیروهای آماتور و مردمی از هر شغل و فرهنگ و قومیت بود که تنها وجه مشترک آنها عشق به دین و وفاداری به آرمان‌های انقلاب اسلامی و اطاعت از رهبری به شمار می‌آمد. براساس این 3 اصل تاکنون سازمان بسیج توانسته بهترین فرزندان را به جامعه تحویل دهد و یک تشکل متمرکز و نهادی ایثارگرایانه بر اساس فضیلت‌های اخلاقی بنیان نهاده که هدفی جز خدمت ندارند. نیروهای سازمان بسیج بدون دریافت هیچگونه حقوقی دشوارترین وظایف را با جان و دل می‌خرند که رمز آن در این سازمان همین موضوع است. یعنی اقشار مختلف بدون چشمداشت مادی حتی جان خود را تقدیم کرده‌اند و این موضوع تنها راز پایداری و دوام بسیج در کشور ماست.

* خاستگاه بسیج را از میان طبقه خاصی از جامعه باید جست و جو کرد؟

** بسیج خاستگاه ویژه‌ای در جامعه ندارد. از نظر جامعه شناختی پایگاه‌های اجتماعی در این تشکل حضور دارند. پزشک و کارگر را می‌توان در کنار یکدیگر دید. یا در کنار جوان می‌توان مردی با محاسن و موهای سفید را ملاحظه کرد. یکی دیگر از اساسی‌ترین جلوه‌های بسیج همین موضوع است که محدودیت فرهنگی و جایگاهی برای حضور و عضویت در این تشکل وجود ندارد و منحصر به قشر و گروه خاصی نیست. روحانیون، مهندسین، کارگران، پزشکان و... همه و همه در این تشکل عضویت داشته و به طور منسجم و متعهد باهم فعالیت می‌کنند.

http://www.iran-newspaper.com/newspaper/BlockPrint/159483

ش.د9504863

نظرات بینندگان
آخرین مطلب
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
نشریات