در اسلام بر احترام به معلم بسیار تأکید شده است. دین ما معلم را همچون نوری معرفی کرده که راه را برای دیگران روشن می‌کند و او را بسیار ارجمند و محترم برشمرده است؛ احترام به معلم در قرآن کریم و روایات پیامبر اسلام(ص) به‌شدت تأکید شده و آیات و روایات بسیاری می‌توان برای علم به قواعد و آداب آن آورد. معلمان به منزله افرادی که دانش و آموزش مفید و کارآمد را به جامعه منتقل می‌کنند، جایگاه ویژه‌ای در جوامع دارند و هر جامعه‌ای که خواهان رشد است، در احترام و جایگاه معلمان کوشش بسیار می‌کند. رسول اکرم(ص) دلیل بعثت خود را معلم بودن و تعلیم دادن دانسته و می‌فرمایند: «بالتعلیم ارسلت»؛ من برای آموزش دادن فرستاده شده‌ام.(بحارالانوار، ج1، ص206) مطمئناً به همین دلیل است که می‌گویند: «معلمی شغل انبیاء است.» احترام به معلم در اسلام به این معناست که دستورات و آموزه‌های معلم باید با احترام و اطاعت پذیرفته شود. در اسلام، معلمان به مثابه نمونه‌هایی از صدق و امانتداری شناخته می‌شوند. آموزش و تربیت از دیدگاه اسلام، فراتر از انتقال دانش و اطلاعات صرف به افراد است؛ یعنی نگاه اسلام به تعلیم و تربیت بسیار مقدس و محترم است و به مثابه نوری است که امتداد پیدا می‌کند و همیشه در حال روشن کردن قلب و روح انسان‌هاست. در نتیجه، احترام به معلم و جایگاه او در اسلام به منزله یک ارزش اخلاقی و اجتماعی، بسیار مهم است. احترام و اطاعت از معلمان به‌معنای احترام به دانش، آموزش و تربیت است. همچنین، احترام به معلمان موجب تقویت روابط اجتماعی، توسعه فرهنگ سازماندهی شده و تحقق اهداف آموزشی و تربیتی در جامعه می‌شود. این اهمیت به دلیل عظمت تعلیم و تعلم در نگاه اسلام است. خواندن، نوشتن و تعلیم دادن نزد خداوند و اهل بیت(ع) بسیار کرامت دارد که نام آشناترین آن سوره «علق» است که می‌فرماید: «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ* خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ* اقْرَأْ وَ رَبُّکَ الْأَکْرَمُ* الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ* عَلَّمَ الْإِنْسانَ ما لَمْ یَعْلَمْ»؛ بخوان به نام پروردگارت که جهانیان را آفرید. انسان را از خون بسته سرشت بخوان! و پروردگارت کریم‌ترین است همان که آموخت با قلم، آموخت به انسان آنچه را که نمی‌دانست.(علق، آیات ۱ـ۵) و آیه‌های بسیاری که در قرآن آمده و بر خواندن، دانستن و فکر کردن تأکید می‌کند. معلم می‌تواند با زنده کردن فکر و فهم یک انسان، یک جهان را زنده کند. «مَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعًا...»؛ هر کس نفسی را زنده کند به واقع، تمام جهانیان را زنده گردانیده است. (مائده/۳۲) با توجه به اینکه زنده کردن روح و دل آدمی به علم و دانش برتر از زندگی بخشیدن به بدن مادی است و همین افتخار برای معلم بس که اگر تا قیامت بدان مباهات کند، برازنده اوست. معلمان در اسلام مسئولیت‌های مهمی در تربیت معنوی و مادی دانش‌آموزان دارند. این مسئولیت‌ها بر اساس آیات قرآن و روایات اسلامی تعیین شده‌اند. در ادامه به برخی از مسئولیت‌های معلمان در تربیت معنوی دانش‌آموزان در اسلام اشاره خواهیم کرد که جزئی یا کلی می‌توان آن را در نظام آموزشی پیاده کرد:
آموزش اصول دینی: معلمان در اسلام مسئولیت آموزش اصول و مفاهیم دینی به دانش‌آموزان و همچنین تقویت ایمان و ارتباط دانش‌آموزان با خدا را دارند. آنها باید به دانش‌آموزان درک و شناخت نسبت به خداوند و اهمیت عبادت و دین در زندگی روزمره را آموزش دهند.
اخلاق: معلم باید به دانش‌آموزان اخلاقیات انسانی و اسلامی را آموزش داده و آنها را به رفتارهای اخلاقی و اصولی تشویق کند. هدف از این تربیت، شکل‌گیری انسان‌هایی با اخلاق والا و رفتارهای معنوی و انسانی است.
احساس مسئولیت: معلمان در اسلام مسئولیت تربیت احساس مسئولیت در دانش‌آموزان را دارند. آنها باید به دانش‌آموزان آموزش دهند که هر فرد در جامعه مسئولیت‌هایی دارد و باید درباره این مسئولیت‌ها پاسخگو هم باشد.
انسجام اجتماعی: معلمان در اسلام مسئولیت تربیت انسجام اجتماعی در دانش‌آموزان را دارند. آنها به دانش‌آموزان آموزش می‌دهند که باید با دیگران به صورت متعادل و عادلانه رفتار کرده و در جامعه به همدیگر کمک کنند.
احترام به قوانین دینی و اجتماعی: معلمان باید مفاهیم دینی و اجتماعی را به دانش‌آموزان توضیح دهند و به آنها کمک کنند تا درک صحیحی از این مفاهیم پیدا کنند. این می‌تواند از طریق داستان‌ها، مثال‌ها و تجربیات واقعی انجام شود.
الگویی برای دانش‌آموزان: معلمان در اسلام باید به مثابه الگویی برای دانش‌آموزان خدمت کنند. آنها باید با رفتار و سیره خود نمونه‌ای برای دانش‌آموزان باشند و آنها را به سمت رشد معنوی و مادی هدایت کنند.
توجه به نیازهای روحی و معنوی دانش‌آموزان: معلمان در اسلام باید به نیازهای روحی و معنوی دانش‌آموزان توجه کنند. آنها باید به دانش‌آموزان فرصت‌هایی برای رشد معنوی و تقویت ارتباط با خداوند بدهند و آنها را در مسیر تحقق ظرفیت معنوی خود یاری کنند.
ارزیابی و راهنمایی: معلمان در اسلام مسئولیت ارزیابی و راهنمایی دانش‌آموزان را دارند. آنها باید ضمن ارزیابی عملکرد دانش‌آموزان، به آنها راهنمایی کنند تا بتوانند در مسیر رشد معنوی خود پیشرفت کنند.
ایجاد محیطی معنوی: معلمان در اسلام باید محیطی معنوی را برای دانش‌آموزان ایجاد کنند. آنها باید فضایی را فراهم آورند که دانش‌آموزان در آن بتوانند با ارزش‌ها و وظایف انسانی و الهی آشنا شده و آن را در زندگی به کار بگیرند.
