مقدمه :
در متن پیش رو سخنان بسیار مهم آیت الله خامنهای رهبرمعظم انقلاب اسلامی در دیدار با جمعی از بانوان، شاعران و ذاکران اهل بیت علیهم السلام در روز بیستم فروردین ماه 1394 بررسی شده است. البته دراین سخنرانی بسیارمهم علاوه برتحلیل بیانیه لوزان سوئیس ایشان درباره تحولات یمن نیز روشنگریها و رهنمودهای اساسی مطرح کردند. اما در اینجا آن بخش از مطالب مربوط به مذاکرات هستهای بین ایران و گروه موسوم به 1+5 تجزیه و تحلیل شده است.
ایشان درابتدای سخنرانی خود به هشت موضوع اساسی در تبین روند مذاکرات پرداختند وسپس دغدغههای خود را درباره ادامه این مذاکرات درهفت مورد مشخص بیان کردند. در آخر پنج مطالبه اصلی ایران را در مذاکرات آینده که نباید به هیچ وجه از آنها صرف نظر شود، بیان فرمودند.
الف: بیان موضوعهای بنیادی برای مذاکرات آتی
1- تا زمان انعقاد توافق نهایی هنوز هیچ اتفاق مهمی رخ نداده است
« برخی سؤال می کنند چرا رهبری درباره مذاکرات اخیر هستهای موضع گیری نکرده است؟ علت موضع گیری نکردن رهبری این است که جایی برای موضع گیری وجود ندارد زیرا مسئولان کشور و مسئولان هستهای می گویند هنوز کاری انجام نگرفته وهیچ موضوع الزام آوری میان دوطرف بوجود نیامده است. چنین وضعیتی نیاز به موضع گیری ندارد.»
بیان این موضوع درواقع هشدار به همه کسانی بود که دچار افراط و تفریط در موضع گیری شده بودند. کسانی که می گفتند این دستاورد تاریخی است متوجه شدند که تا زمان توافق نهایی نباید آدرس غلط به دشمن بدهند و آنها را به این جمع بندی برسانند که مردم ایران به چنین توافقی راضی هستند و مطالبات اساسی خود را پیگیری نمی کنند.
از طرف دیگر هشدار به همه کسانی بود که این بیانیه را با ترکمن چای مقایسه می کردند و مردم ایران را به مذاکره کنندگان و آینده کشور بدگمان می کنند. به آنها نیز یادآور شدند نباید در قضاوت عجله کنند زیرا بیانیه لوزان هنوز هیچ تعهدی را برای ایران الزام آور نمی سازد .
2- ارزیابی بیانیه لوزان، نه موافق و نه مخالف
«اگرازمن سؤال شود که شما موافق مذاکرات اخیر هسته ای هستید یا مخالف، می گویم نه موافق هستم و نه مخالف، چون هنوز اتفاقی نیفتاده است. همه مشکل بعد از این است که باید درباره جزئیات بحث و گفتگو شود. زیرا طرف مقابل، لجوج، بدعهد، بد معامله و اهل از پشت خنجر زدن است و ممکن است در دورهی بحث درباره جزئیات، کشور و ملت و مذاکره کنندگان را در حصار قرار دهند. آنچه که تاکنون اتفاق افتاده نه اصل توافق، نه مذاکره منتهی به توافق و نه محتوای توافق را تضمین نمی کند و حتی این موضوع را هم تضمین نمیکند که این مذاکرات به توافق منتهی شود، بنابراین تبریک گفتن معنایی ندارد. »
دراین بخش نیز رهبری هوشمندانه به طرف گروه 1+5 نشان دادند انتظارات بسیار بیشتری از آنچه که در لوزان مطرح شده است، دارند و نباید آنها گمان کنند که ملت ایران به همین سطح از خواستهها راضی و خشنود خواهند شد.
3- نباید به مذاکره آمریکایی ها خوشبین بود
«من هیچگاه درخصوص مذاکره با آمریکا خوشبین نبودم و این موضوع هم بواسطه یک توهم نیست. بلکه بدلیل تجربهای است که در این باره وجود دارد. اگر در آینده جزئیات مسائل و حوادث و یادداشت های مذاکرات هستهای این روزها منتشر شود، همه متوجه خواهند شد که این تجربه ما از کجا نشأت می گیرد.»
راهبرد بدبینی به دشمن بد سگال در واقع یک تدبیر اساسی از سوی مقام معظم رهبری برای ممانعت از بازی خوردن از دشمنی است که از هر فرصتی برای سوء استفاده از حسن نیت طرف ایرانی بهره می گیرد.
4- حمایت از مذاکرات موردی با آمریکا
« با اینکه به مذاکره با امریکا خوشبین نبودم اما از این مذاکرات موردی با تمام وجود حمایت کردم و اکنون نیز حمایت می کنم.»
دلیل اصلی حمایت رهبری ازمذاکرات با دشمنی که به اواطمینانی نیست، دراین واقعیت نهفته است که ایران با درپیش گرفتن نرمش قهرمانانه می کوشد بهانه ساخت سلاح اتمی در ایران را از دست دشمن خارج کند. یعنی ایران با ورود به مذاکرات می خواهد نشان دهد دشمن دنبال بهانه جویی است. اگر به نتیجه برسیم که پیروزهستیم، اگر به نتیجه هم نرسد بازهم آمریکایی ها رسوا خواهند شد که مسئول به شکست رساندن مذاکرات هستند.
5- حیطه مذاکرات با آمریکایی ها فقط به مسائل هستهای محدود است
آیت الله خامنهای رهبرمعظم انقلاب اسلامی در ادامه بار دیگر با تأکید بر اینکه مذاکره با امریکاییها فقط در مورد موضوع هسته ای است و نه هیچ موضوع دیگری، خاطرنشان کردند:
«البته مذاکرات درخصوص موضوع هسته اییک تجربه است. اگر طرف مقابل از کج تابی های خود دست بردارد، این تجربه را می توان در مسائل دیگر ادامه داد اما اگر طرف مقابل به کج تابی های خود ادامه دهد، تجربه قبلی ما در بی اعتمادی به امریکا تقویت خواهد شد.»
دراین بخش رهبری با بیان اینکه هنوز فرصت برای جبران کج تابی های آمریکا وجود دارد براین نکته تاکید دارند که اگر آمریکا سیاست صحیحی را در باره مذاکرات هسته ای در پیش گیرد، می توان درباره سایر مسائل مورد اختلاف ایران و آمریکا از این تجربه مثبت استفاده کرد. در غیر این صورت، راهبرد قبلی ایران مبنی بر بی اعتمادی ادامه پیدا خواهد کرد.
6- حمایت از توافقی که عزت ملت ایران را تامین کند
«من از توافقی که عزت ملت ایران را تأمین کند، صد درصد حمایت می کنم و اگر کسی بگوید که رهبری با رسیدن به توافق مخالف است، سخن خلاف واقع گفته است.» حضرت آیت الله خامنهای با تأکید بر اینکه ایشان با توافقی که منافع ملت و کشور را تأمین کند، کاملاً موافق هستند، البته این را هم گفتهاند که «توافق نکردن بهتر از توافق بد است، زیرا قبول نکردن توافقی که بخواهد منافع ملت ایران را پایمال کند وعزت ملت را ازبین ببرد، شرف دارد برتوافقی که بخواهد ملت ایران راتحقیر کند.»
مقاومت مردم ایران در 12 سال گذشته برای رسیدن به هدف مشخصی است. این هدف ایستادگی در برابر زورگویی آمریکا و متحدانش و حفظ استقلال و کرامت ملتی است که می خواهد به دنیا نشان دهد که می تواند. مردمی که برخورداری ازانرژی صلح آمیزهستهای را با همه اجزاء ان از جمله غنیسازی اورانیوم حق مسلم خود می داند. هر توافقی که بتواند حقوق هستهای مردم ایران را بطور کامل تامین کند، عزتمندانه است و به همین دلیل ایران اسلامی متعهد به اجرای آن است و هر توافقی که حقوق هسته ای ایران را تامین نکند، و به تحریمها پایان ندهد، قابل پذیرش نخواهد بود.
7- رهبری در جزئیات وارد نمی شوند اما خطوط اصلی کار را روشن می کنند.
«برخی اوقات گفته می شود که جزئیات این مذاکرات، زیر نظر رهبری است در حالیکه این سخن دقیق نیست. من نسبت به مذاکرات بی تفاوت نیستم اما تا به حال در جزئیات مذاکرات دخالت نکردهام و از این پس هم دخالت نخواهم کرد. من مسائل کلان، خطوط اصلی، چارچوبها و خط قرمزها را عمدتاً به رئیس جمهور و در برخی موارد محدود به وزیر امورخارجه گفتهام اما جزئیات در اختیار آنها است.»
آیت الله خامنه ای مقام معظم رهبری در این بخشاز سخنرانی خود به یکی از شبهاتی که مرتبا مطرح می شد پاسخ دقیق و روشن دادند. ایشان در این بخش ضمن بیان اینکه در جزئیات مذاکرات وارد نمی شوند، اما با تاکید برهدایت مسائل کلان، تعیین خطوط اصلی کار و مشخص نمودن چهارچوب ها و خطوط قرمز در مذاکرات بر نقش رهبری در مدیریت عالی روند مذاکرات صحه گذاردند.
8- اعتماد به تیم مذاکره کننده و تردید نداشتن به آنها
«بنده به مجریان مذاکرات هستهای اعتماد دارم و تاکنون تردیدی نسبت به آنها نداشتهام و ان شاءالله که در آینده هم، اینچنین باشد اما درخصوص مذاکرات هستهای، دغدغه جدی دارم.» اعتماد رهبری به تیم مذاکره کننده بزرگترین سرمایه این گروه است که با تبعیت کامل تیم مذاکره کننده از منویات و راهنمائیهای ایشان تاکنون موفقیت های قابل توجهی را برای ملت سرافراز ایران بدست آوردهاند.
ب: دغدغه های رهبری در روند مذاکرات آتی
حضرت آیت الله خامنه ای در ادامه رهنمودهای اساسی و راهگشای خود خطاب به مردم ایران و به ویژه تیم مذاکره کننده دغدغه های اصلی خود را بطور مشخص در هفت مورد به شرح ذیل بیان داشتند:
1- طرف مقابل اهل فریب ودروغ است
«یک نمونه از چنین رفتارهای طرف مقابل در مذاکرات اخیر اتفاق افتاد و کاخ سفید بعد از گذشت حدود دو ساعت از پایان مذاکرات، بیانیه چند صفحهای را در تبیین مذاکرات منتشر کرد که در اغلب موارد خلاف واقع بود.»
درواقع متنی که وزارت امور خارجه آمریکا برای فریب افکار عمومی داخل و خارج آمریکا تهیه کرده بود کاملا نشان می دهد آنها قبل از اینکه مذاکرات لوزان به نتیجه برسد و بیانیه آماده شود آنها بر خلاف توافق انجام شده متنی را تهیه کردهاند که بر اساس آن بتوانند خواستههای مورد نظر خود را در سه ماه آینده به عنوان نکات توافق شده در لوزان مطرح نمایند.
2- بد عهدی و پیمان شکنی دارد
«نمونه دیگر این است که آنها بعد از هر دور مذاکرات، سخنان علنی بیان می کنند و سپس خصوصی می گویند، این سخنان برای آبروداری در داخل و برای مقابله با مخالفان است در حالیکه این مسائل به ما ربطی ندارد.»
آیت الله خامنهای ضمن رد چنین شیوه ناپسندی که مذاکره کنندگان آمریکایی در داخل مذاکرات یک موضع داشته باشند و در بیرون برای راضی کردن مخالفان حرفهای غیر واقعی بزنند، براین نکته تاکید کردند که رهبر ایران با برخورداری از اعتماد مردم موضوع ها را بصورت دقیق و شفاف و بدون هرگونه پرده پوشی با مردم در میان می گذارند زیرا نظام اسلامی چیزی برای مخفی کردن از مردم ندارد. در واقع نتایج مذاکرات پس از انجام هر دور از مذاکرات به اطلاع مردم می رسد. اما جزئیات مذاکرات پس از نهایی شدن مذاکرات به اطلاع عموم مردم خواهد رسید.
3- نباید فریب لبخند و وعدههای دروغین دشمن را خورد
« نباید فریب لبخند طرف مقابل را خورد و نباید به وعدههای نقد او اعتماد کرد. نمونه بارز این مسئله، مواضع و سخنان رئیس جمهور امریکا بعد از بیانیه اخیر است. همچنین مراقبت از نحوه رفتار با طرف مقابل درادامه مذاکرات و توجه به نیات واقعی آنها، نه صرفا سخنانی که در جریان مذاکرات مطرح می کنند.»
یکی از شیوههای نظام استکباری غرب استفاده از روی گشاده و دادن وعدههای دروغین برای فریب طرف مذاکره کننده است. بنابراین، هشدار جدی رهبری به مذاکره کنندهگان ایرانی آن است که نباید وعدههای دروغین آنها را بدون گرفتن ضمانت های کافی بپذیرند. همچنانکه هرگز نباید لبخندهای آنها موجب غفلت مذاکره کنندگان ایرانی از نیت های باطل آنها، برای سلطه جویی بیشتر شود.
4- مبالغه در نتایج بدست آمده و عجله در روند مذاکرات نشود
«ممکن است مسئولان بگویند بعلت فرصت سه ماهه برای رسیدن توافق، زمان زیادی بمنظور بحث و شنیدن سخنان منتقدین وجود ندارد که در پاسخ باید گفت این فرصت سه ماهه یک موضوع غیرقابل تغییر نیست و اگر این مدت زمان افزایش یابد هیچ اشکالی ندارد همانگونه که طرف مقابل دربرههای ازمذاکرات، زمان راهفت ماه عقب انداختند.»
در دوسوی موافقان و مخالفان بیانیه لوزان افرادی هستند که در باره نتایج حاصل از مذاکرات لوزان سوئیس مبالغه می کنند و آن را برای کشور دستاورد بزرگی ارزیابی می کنند که در اینجا مخاطب مقام معظم رهبری قرار دارند که نباید مبالغه کنند زیرا هنوز توافق نهایی بدست نیامده است. همچنین به مخالفان بیانیه لوزان نیزگفته میشود که نباید در ارزیابی های خود شتاب زده باشند و باید ضمن ارزیابی دقیق موضوع در قضاوت عجله نکنند.
5- باید مردم و بخصوص نخبگان را در جریان جزئیات قرار دهند
«مسئولان که افراد صادق و علاقمند به منافع ملی هستند. باید منتقدین شاخص مذاکرات را دعوت کنند و با آنان صحبت کنند؛ اگر در مطالب آنان، نکته ای بود، از آن برای پیشبرد بهتر مذاکرات استفاده کنند و اگر نکته ای هم نبود، آنان را قانع کنند. این مصداق همدلی و یکسان سازی دلها و عملها است.»
دراین بخش ازفرمایشات رهبری توجه به دیدگاه های کارشناسی منتقدینی که از سر دلسوزی و تعهد ملی خود در باره موضوع هایی که باید مورد توجه قرار گیرد نکات اساسی را بیان می کنند که به عنوان یک ضرورت مطرح شده است. زیرا یا آنها نکات صحیحی را بیان می کنند که توجه به دیدگاه های منتقدین می تواند به تیم مذاکره کننده کمک نماید. اگر موارد مطرح شده قابل توجه نیست، پاسخ دقیق و قانع کننده برای آنها داده شود. زیرا برای ایجاد همدلی و همکاری بین مردم و دولت پیش از هر چیز اقناء مخالفان مورد نیاز است.
6- مسئولان، دستاوردهای کنونی هستهای را بسیار با اهمیت تلقی کنند و آنها را کم ارزش و سبک نشمارند
ارزش صنعت هستهای در ایران
«اینکه برخی روشنفکرنماها بگویند صنعت هستهای را برای چه می خواهیم؟، یک فریب است. نیاز کشور به صنعت پیشرفته هستهای در عرصههای انرژی، تولید رادیودارو، شیرین کردن آب دریا، و کشاورزی برکسی پوشیده نیست. مهمترین ویژگی صنعت هستهای کشور این است که دستیابی به این صنعت بسیار مهم، نتیجه انفجار استعدادهای ذاتی جوانان ایرانی بوده است، بنابراین روند پیشرفت در صنعت هسته ای باید ادامه یابد.»
7- کسانی ما را متهم به ساختن بمب میکنند که خود از بمب اتمی استفاده کردند و جنایت آفریدند
«رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به ادعاهای چند کشور جنایتکار همچون امریکا که از بمب اتمی استفاده کرده و یا فرانسه که آزمایشهای هستهای خطرناک انجام داده است، گفتند: «آنها ما را متهم به تلاش برای ساخت بمب اتمی میکنند، درحالیکه نظام اسلامی ایران بر مبنای فتوای شرعی و همچنین بر مبنای عقلانی، هیچگاه بدنبال سلاح هستهای نبوده و نخواهد بود و آن را مایه دردسر می داند.»
پ: مطالبات رهبری در مذاکرات پیش رو
حضرت آیت الله خامنهای در بخش پایانی سخنان خود پنج موضوع اساسی را که باید به عنوان خط قرمز مذاکره کننده گان مورد توجه واقع شود به شرح ذیل برشمردند:
1- لغو یکجا تحریمها
رهبر انقلاب لغو یکجای تحریمها را یکی دیگر از مطالبات از مسئولان بیان کردند و افزودند: «این موضوع بسیار مهم است و تحریمها باید در همان روز توافق به طور کامل لغو شوند. حضرت آیت الله خامنه ای خاطرنشان کردند: «اگر قرار باشد لغو تحریمها به یک فرآیند جدید مرتبط شود، اساس مذاکرات بیمعنا خواهد بود، زیرا هدف از مذاکرات برداشته شدن تحریمهاست. »
2- نباید بیگانگان به بهانه نظارت، به حریمهای امنیتی وارد شوند
«حضرت آیت الله خامنهای در بیان مطالبه بعدی به بحث بازرسیها اشاره و تأکید کردند: «مطلقاً نباید اجازه داده شود که به بهانه نظارت، به حریم امنیتی و دفاعی کشور نفوذ کنند و مسئولین نظامی کشور نیز به هیچ وجه اجازه ندارند که به بهانه نظارت و بازرسی، بیگانگان را به این حریم راه دهند، و یا توسعه دفاعی کشور را متوقف کنند.»
3- نباید دروند توسعه دفاعی کشور خللی وارد شود
«لازم است توانایی دفاعی کشور و مشت محکم ملت در عرصه نظامی همچنان محکم بماند و روز به روز نیز محکمتر شود. همچنین به هیچ وجه نباید در مذاکرات، حمایت از برادران مقاوممان در نقاط مختلف مورد خدشه قرار گیرد.»
4- ایران شیوه های غیر متعارف نظارتی را نمی پذیرد
«رهبر انقلاب اسلامی در خصوص شیوه نظارت بر برنامه هستهای ایران نیز تاکید کردند: «هیچگونه شیوه نظارت غیر متعارف که ایران را به یک کشور اختصاصی از لحاظ نظارتها تبدیل کند، مورد قبول نیست و نظارتها باید تنها در محدوده همان نظارتهای متعارفی که در همه دنیا انجام میشود اعمال شود، نه بیشتر.»
5- ضرورت ادامه تحقیق و توسعه فنی هستهای در ایران
«توسعه علمی و فنی در ابعاد گوناگون باید ادامه یابد البته تیم مذاکره کننده ممکن است لازم بداند که برخی محدودیتها را قبول کند که در این زمینه حرفی نداریم اما توسعه فنی باید حتماً ادامه یابد و با قدرت پیش رود. حضرت آیت الله خامنه ای خاطرنشان کردند: «تأمین این خواستهها برعهده مذاکره کنندگان است و باید با بهرهگیری از نظرات افراد مطلع و امین و همچنین نظرات منتقدان، شیوههای درست مذاکراتی را پیدا و دنبال کنند.»
تمام نقل قول های استفاده شده در این متن به نقل از سایت رسمی آیت الله خامنهای به ادرس ذیل است
http://www.leader.ir/langs/fa/index.php?p=contentShow&id=13060
حسین بهشتی پور
منبع: پرس تی وی